"Mùi Đu Đủ Xanh" (tiếng Anh: The Scent of Green Papaya;tiếng Pháp: L'Odeur de la papaye verte) là bộ phim dài đầu tay đầu tiên mà anh từng thực hiện sau hai bộ phim ngắn đầu tay là Người chinh phụ Nam Xương (1989) và Hòn vọng phu (1991).
Phim giúp Trần Anh Hùng đã được trao giải Caméra d'Or (Máy quay vàng) cho Quay phim xuất sắc tại LHP Cannes 1993 và Giải César cho Phim đầu tay xuất sắc của Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Kỹ thuật Điện ảnh Pháp.
Ngoài ra phim còn nhận đề cử cho giải Oscar cho Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất tại Oscar 66, trở thành bộ phim nói tiếng Việt đầu tiên nhận đề cử Oscar danh giá. Năm 2015, phim lọt vào danh sách "100 bộ phim châu Á hay nhất mọi thời đại" tại LHP Busan và đứng ở vị trí thứ 66.
Sau phim công chiếu và nhận được rất nhiều lời khen ngợi về phong cách thực hiện cũng như những cảnh quay rất đẹp về Việt Nam.
Nhà phê bình Hal Hinson từ nhật báo The Washington Post ca ngợi: "Trong Mùi đu đủ xanh, sự tế nhị và khúc bi thương của nhà làm phim người Việt Nam Trần Anh Hùng là dành cho đất nước của anh, thời gian được đếm không phải theo phút hay giờ mà là trong những tiêu chuẩn con người - nhịp tim và những lời khẩn cầu bị bóp nghẹt."
Tương tự Hal, cây viết Janet Maslin của tờ The New York Times dành những lời khen ngợi cho phim: "Mùi đu đủ xanh là một bộ phim đẹp thanh bình của Trần Anh Hùng về đất nước Việt Nam đã mất, một nơi có trật tự yên bình khi chưa bị chiến tranh tàn phá... Phim đánh dấu sự xuất hiện của sự hoa mỹ, cái nhìn say đắm của đạo diễn Hùng; phim của anh thường rất yên lặng đầy tính liên tưởng và chỉ cần lời đối thoại là vừa đủ”.
Nhà phê bình Roger Ebert từng đoạt giải Pulitzer chấm phim 5/5 sao, ông coi đây là "một bộ phim đầy sự điềm tĩnh và chan chứa ngọt ngào, xem nó giống như đang nghe nhạc êm dịu vậy... Đây là một bộ phim điềm tĩnh, nội tâm, trầm lặng - không có tình tiết chèo lái nhưng tập trung vào sự phát triển của cô gái trẻ”.
Thống kê từ trang phê bình điện ảnh Rotten Tomatoes chấm phim với điểm số cao 82%. Phim cũng được hội những người yêu phim chấm 7,4/10 điểm tại trang dữ liệu phim của IMDb.
(Bài viết của Long Hy)
...
Tản mạn về "Mùi Đu Đủ Xanh" - Flappy Bird của điện ảnh Việt
"một bộ phim dở như hạch mà cũng được đề cử Oscar
đó không phải là phim Việt Nam vì cơ bản Việt Nam chả đóng góp gì cho bộ phim ấy cả. Nói chung là điện ảnh Việt Nam quá tệ, chả có nổi một phim được đề cử Oscar như Campuchia!"
Đấy là những gì tôi ấn tượng nhất sau cuộc tranh luận với một người bạn. Anh bạn này thì phải nói mức độ am hiểu về điện ảnh, âm nhạc và sách hơn hẳn tôi cả hàng chục cái đầu.
– Đã xem hết tất cả các bộ phim được đề cử Oscar năm nay và đang đưa ra những dự đoán vô cùng xác đáng cho lễ trao giải diễn ra vào thứ 2 tuần tới. Tôi thì mới xem Gravity, Frozen và Crood, nói chung khoảng thời gian còn lại tôi đã ngu si một cách trì độn khi chỉ xem những bộ phim xưa cũ mình thấy thích. Đáng lẽ khi công bố danh sách đề cử tôi phải ngốn bằng hết các bộ phim hàn lâm ấy chứ!!!
– Gu nhạc phải nói cực kỳ hợp thời và trên cả tuyệt vời. Top 10 billboard luôn là những bài hát yêu thích. Hơn thế nữa, một trong các yêu cầu về người yêu trong tương lai của cậu ấy phải biết nghe nhạc Indie.
– Nếu có dịp ghé qua facebook của anh bạn đó, bạn hẳn sẽ choáng váng trước tốc độ đọc sách phải 2-3 cuốn một ngày, vì liên tục có những trích dẫn hay được đăng làm status từ nhiều tác phẩm khác nhau.
Vậy nên khi một người có gu nghệ thuật ổn như vậy chê bai Mùi Đu Đủ Xanh chắc chắn là nó có vấn đề. Ngay cả một đứa dốt như tôi đôi khi còn thấy ghét vài bộ phim đề cử Oscar cơ mà.
Buồn hơn nữa là sau khi tôi đã đem ra những bằng chứng cụ thể cho việc Mùi Đu Đủ Xanh đã được Oscar cũng như thế giới công nhận là một trong những tác phẩm tạo bước ngoặt cho điện ảnh Việt Nam, anh ấy vẫn lạnh lùng không chấp nhận nó và đưa ra nhưng nhận định tôi đã nêu trên đầu bài.
Công bằng mà nói Mùi Đu Đủ Xanh cũng chả liên quan gì đến Việt Nam lắm, nó chỉ có đạo diễn là người gốc Việt, diễn viên người Việt, nội dung xảy ra trong bối cảnh thuần Việt và các nhân vật trong phim sử dụng ngôn ngữ là tiếng Việt. Đã thế ông đạo diễn Trần Anh Hùng còn mang quốc tịch Pháp và xin kinh phí làm phim từ một hãng phim Pháp nữa chứ. Toàn bộ kịch bản, ý tưởng, cách làm phim, tư duy chủ đạo nó có liên quan gì đến Việt Nam đâu. Nói chung nếu trên thế giới này không tồn tại một mảnh đất tên là Việt Nam, bộ phim Mùi Đu Đủ Xanh chắc chắn vẫn sẽ ra đời và được đề cử Oscar.
Người Việt Nam cũng vốn dĩ không thích nhận vơ thành tích mà những đứa con xa tổ quốc của họ đạt được. Đã không mang quốc tịch Việt Nam thì coi như chấm hết, chẳng còn liên quan gì đến Việt Nam nữa. Vì thế nên tốt nhất sau này đừng có quay về Việt Nam cống hiến. Người Việt Nam thì phải sống ở Việt Nam, mang quốc tịch Việt Nam, cống hiến cho Việt Nam, lúc đó những thành quá ấy mới được coi là niềm tự hào của dân tộc. Nếu không thì vứt hết đi.
Tôi để ý thấy những bộ phim Việt Nam tạo được tiếng vang trên thế giới, khi quay về quê hương của nó đều bị ghẻ lạnh một cách đáng kinh sợ. Có lẽ những nhà làm phim Việt Nam nên học tập cách làm phim của Trung Quốc, Đài Loan, Ấn Độ … để tạo ra những Ngọa Hổ Tàng Long, Anh Hùng, Triệu Phú Khu Ổ Chuột … made in Việt Nam thay vì tự tao những hướng đi mới. Khán giả Việt thích những bộ phim nước ngoài giải này giải nọ, hơn là những bộ phim Việt Nam dở như hạch (dù có được Cành Cọ Vàng hay đề cử Oscar).
Tôi viết entry này vốn dĩ không phải để phân tích về cái hay cái dở của bộ phim Mùi Đu Đủ Xanh, hay làm một bài điều tra chi tiết để tìm ra thực chất nó là sản phẩm của nền điện ảnh Pháp hay Việt Nam. Vì thế vô cùng xin lỗi nếu bạn hy vọng điều đó khi đọc tới đây.
Điều cơ bản tôi chỉ muốn nói đó là: cũng như chú chim Flappy Bird có thành công, có tạo nên sóng gió ở đâu, có gây sốt, có làm phát điên cả thế giới; về Việt Nam nó sẽ vẫn dính lời ra tiếng vào và bị ăn gạch như thường.
Những tác phẩm nghệ thuật nói chung và điện ảnh nói riêng của Việt Nam cũng như thế. Một khi đã tìm đường ra biển lớn, hãy xác định đường về quê hương còn khó khăn hơn gấp trăm vạn lần.
(Bài viết của blacksnow308)
...
Video trích đoạn từ phim | Âm nhạc: The Walters - I Love You So
