"ปริศนา เสียชีวิตหน้าคอมพ์ในบ้าน ตอนฟ้าผ่า?"
(ก่อนอื่น ต้องขอแสดงความเสียใจอย่างยิ่ง กับคุณครูสาวที่เสียชีวิตตามข่าวนี้ด้วยนะครับ)
มีหลังไมค์ถามเข้ามาเยอะเลยว่า เป็นไปได้เหรอ ที่คนจะถูกฟ้าผ่าเสียชีวิตขณะนั่งอยู่ในบ้าน ? หรือเป็นผลจากการที่ใช้โทรศัพท์มือถือ หรือคอมพิวเตอร์โน๊ตบุ๊คหรือเปล่า ?
ที่มาของเรื่องนี้ (เท่าที่รวบรวมรายละเอียดจากหลายสำนักข่าว) มาจากกรณีที่คุณครู 2 ท่าน ซึ่งกำลังทำแผนการสอนอยู่หน้าเครื่องคอมพิวเตอร์ ขณะเกิดฝนตกปรอยๆ มีโทรศัพท์มือถืออยู่ใกล้ตัว จากนั้นเกิดฟ้าผ่าที่ด้านหน้าของศูนย์เด็กเล็ก ห่างออกไปประมาณ 5 เมตร (นอกอาคาร) เสียงดังสนั่น ทำให้คุณครูทั้งสอง กระเด็นไปคนละทิศละทาง และหมดสติไป โดยที่คุณครูท่านนึงเสียชีวิต อีกท่าน บาดเจ็บ ต้องนอนโรงพยาบาล
ความแปลกของเรื่องนี้คือ จุดที่เกิดเหตุนั้น อยู่ภายในอาคารของศูนย์เด็กเล็ก มีคอมพิวเตอร์ตั้งอยู่บนโต๊ะ แม้ว่าเอกสารจะกระจัดกระจายเกลื่อนพื้น แต่กลับไม่พบร่องรอยสายไฟไหม้จากไฟฟ้าชอร์ตเลย หรือรอยไหม้ในจุดอื่น (ตามภาพประกอบ จะเห็นว่า แม้แต่คอมพิวเตอร์ แล้วโทรศัพท์มือถือเอง ก็อยู่ในสภาพปกติ ไม่ได้มีรอยไฟลุกไหม้)
ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจคาดว่า เมื่อฟ้าผ่าแล้ว น่าจะมีแรงอัดของกระแสไฟฟ้า ทำให้ไฟฟ้าไล่ไปตามสายไฟ แต่ยังต้องสืบสวนหาสาเหตุต่อไป ว่าเกิดจากฟ้าผ่า หรือไฟรั่วไฟช็อตกันแน่
ในความเห็นส่วนตัวของผมนั้น เรื่องนี้คงจะต้องไปดูผลการชันสูตรของคุณครูท่านด้วย ว่าเสียชีวิตด้วยสาเหตุใดกันแน่ จะเป็นเพราะกระแสไฟฟ้าช็อต (ต้องหาดูว่าพบรอยไหม้ที่จุดไหนของร่างกายบ้างหรือเปล่า แม้จะเล็กน้อยก็ตาม) หรือเพราะอาการเจ็บป่วยอย่างอื่น เช่น หัวใจวาย หรือเปล่า
แต่ค่อนข้างชัดเจนว่า ไม่ใช่เป็นการถูกฟ้าผ่าใส่ร่างกายโดยตรง (แบบฟ้าผ่าวิ่งเข้ามาข้างในอาคาร) เพราะไม่เช่นนั้น ร่างกายของคุณครูทั้ง 2 คงมีรอยไหม้จากกระแสไฟฟ้าของฟ้าผ่าแล้ว
แล้วก็เป็นที่ทราบดีในทางวิทยาศาสตร์อยู่แล้วว่า โทรศัพท์มือถือและสัญญาณโทรศัพท์นั้น ก็ไม่ได้เป็นตัวล่อฟ้าผ่า อย่างที่หลายคนเข้าใจผิดกัน
ดังนั้น ที่พอจะเป็นไปได้บ้างในกรณีนี้ ก็คือ การถูกฟ้าผ่าทางอ้อม (indirect lightning strike) ซึ่งโดยปรกติ จะมี 2 แบบ คือ 1. ฟ้าแลบด้านข้าง (side flash) กระแสไฟฟ้าที่ผ่าลงมาลงบนจุดหนึ่ง อาจกระโดดมาด้านข้าง เข้าสู่คนที่ยืนอยู่ใกล้จุดนั้น และ 2. กระแสไฟฟ้าไหลตามพื้น (ground current) ที่กระแสไฟฟ้าที่ผ่าลงมา จะไหลกระจายออกไปตามพื้นโดยรอบ เกิดแรงดันไฟฟ้าช่วงก้าว (step voltage) และสามารถทำอันตรายคนที่อยู่ในบริเวณที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านได้ (คนหรือสัตว์ส่วนใหญ่ที่เสียชีวิตใกล้ต้นไม้ที่ถูกฟ้าผ่า จะเกิดจากสาเหตุนี้)
ดังนั้น จะเห็นว่าในกรณีที่เป็นข่าวนี้ ฟ้าผ่าลงมาด้านนอกของตัวอาคาร แต่กระแสไฟฟ้าสามารถวิ่งไหลไปตามพื้นได้ และเมื่อไฟฟ้าไปถึงที่อาคารนั้น กระแสไฟฟ้าก็อาจจะวิ่งเข้าไปตามสื่อที่นำไฟฟ้า เช่น สายไฟ สายอากาศทีวี สายโทรศัพท์ และท่อน้ำที่เป็นโลหะ และทำอันตรายผู้ที่อยู่ใกล้กับสื่อนำไฟฟ้าพวกนี้ได้ (โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าอาคารนั้นไม่มีสายดิน)
แม้ว่า เรื่องนี้จะยังเป็นปริศนาที่ไม่ชัดเจน แต่ก็เป็นอุทาหรณ์ได้ว่า ในขณะที่มีฝนฟ้าคะนอง ควรจะพยายามอยู่ห่างจากเครื่องใช้ไฟฟ้าทุกอย่างที่ไม่ได้ถอดสายไฟ หรือโทรทัศน์ที่เสียบสายอากาศต่อจากเสาอากาศหรือจานดาวเทียมนอกบ้าน หรือแม้แต่ใช้โทรศัพท์บ้าน
ในทางกลับกัน ก็ควรจะถอดสายไฟ สายอากาศ สายโทรศัพท์ สายโมเด็ม เมื่อเกิดฝนฟ้าคะนอง .. นอกจากจะช่วยเรื่องความปลอดภัยของตัวท่านเองแล้ว ยังช่วยให้เครื่องใช้ไฟฟ้าไม่ถูกกระแสไฟทำลายอีกด้วย
ที่สำคัญคือ ทุกบ้านควรจะติดตั้งสายดิน (รวมถึงระบบตัดไฟฉุกเฉิน ถ้ามีงบพอ) เพื่อความปลอดภัยทั้งชีวิต และทรัพย์สินครับ
ข้อมูลเรื่องฟ้าผ่า จาก https://www.mhesi.go.th/main/en/166-knowledge/kuisci/4090-2014-11-25-11-07-09
