“อาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐลาออกไปสมัครรับเลือกตั้ง ท้องถิ่นสามารถขอ กลับเข้ามาทำงานได้หรือไม่”
สิทธิกร ศักดิ์แสง อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
ช่วงนี้จะมีการเลือกตั้งในระดับท้องถิ่นทั้งประเทศ อาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐหลายคนที่กำลังลาออกไปสมัครรับเลือกตั้งท้องถิ่น คำถามต่อมาว่า “เมื่อลาออกแล้วสามารถกลับเข้าทำงานในสถาบันอุดมศึกษาได้หรือไม่”
เมื่อพิจารณาศึกษาถึงกฎหมายที่เกี่ยวข้อง คือ พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2547 และ กฎ ก.พ.อ. ว่าด้วยหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขการกลับเข้ารับราชการ นับวันรับราชการและเงินเดือนที่จะได้รับของผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2553
สาระสำคัญของพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนใสถาบันอุดมศึกษา 2547 มาตรา 4 ให้คำนิยามความหมายประเภทของสถาบันการศึกษาของรัฐที่เป็นส่วนราชการกับการแยกประเภทเจ้าหน้าที่ของรัฐในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่เป็นส่วนราชการ ดังนี้
“สถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า สถานศึกษาของรัฐในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการที่จัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาระดับปริญญา แต่ไม่รวมถึงสถาบันการศึกษาของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ”
“ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า บุคคลซึ่งได้รับบรรจุและแต่งตั้งให้รับราชการตามพระราชบัญญัตินี้ โดยได้รับเงินเดือนจากเงินงบประมาณประเภทเงินเดือนในสถาบันอุดมศึกษา“
“พนักงานในสถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า บุคคลซึ่งได้รับการจ้างตามสัญญาจ้างให้ทำงานในสถาบันอุดมศึกษา โดยได้รับค่าจ้างหรือค่าตอบแทนจากเงินงบประมาณแผ่นดินหรือเงินรายได้ของสถาบันอุดมศึกษา”
สาระสำคัญของ กฎ ก.พ.อ. ว่าด้วยหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขการกลับเข้ารับราชการ นับวันรับราชการและเงินเดือนที่จะได้รับของผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2553 ดังนี้
ผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา มีได้ 3 กรณี ดังนี้
กรณีที่ 1 ลาออกจากราชการในสถาบันอุดมศึกษาไปรับราชการทหารตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหารพ้นราชการทหารโดยไม่มีความเสียหาย ตาม กฎ ก.พ.อ. ข้อ 3
กรณีที่ 2 ลาออกจากราชการในสถาบันอุดมศึกษาโดยได้รับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีเพื่อไปปฏิบัติงานใดๆ ตามกฎ ก.พ.อ. ข้อ 4
กรณีที่ 3 ลาออกจากราชการในถาบันอุดมศึกษาไปด้วยเหตุใดๆที่ไม่ใช่ กรณีที่ 1 กรณีที่ 2 ซึ่งหากประสงค์จะขอกลับรับราชการพลในสถาบันอุดมศึกษาให้ยื่นคำร้องตามหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขที่สภาสถาบันอุดมศึกษากำหนด
จากการศึกษาพิจารณาสาระสำคัญของกฎหมายข้างต้นสามารถวิเคราะห์เกี่ยวกับการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษา มีประเด็นดังต่อไปนี้
ประเด็นประเภทสถาบันอุดมศึกษาที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษา
เมื่อพิจารณาจากคำนิยาม มาตรา 4 พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2547
“สถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า สถานศึกษาของรัฐในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการที่จัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาระดับปริญญา แต่ไม่รวมถึงสถาบันการศึกษาของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ”
แสดงให้เห็นว่าสถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่เป็นส่วนราชการเท่านั้นที่อนุญาตให้ข้าราชการในสถาบันอุดมศึกษาลาออกและให้มีการขอเข้ารับราชการได้ มีอยู่ 3 ประเภท ดังนี้
1. มหาวิทยาลัยมีกฎหมายเฉพาะ เป็นนิติบุคคลและเป็นมหาวิทยาลัยที่ไม่ออกนอกระบบ (มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ) เป็นมหาวิทยาลัยที่เป็นราชการมีฐานะเทียบเท่า “กรม” เช่น มหาวิทยาลัยรามคำแหง มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช เป็นต้น
2. มหาวิทยาลัยราชภัฏ เมื่อพิจารณาศึกษาถึงมหาวิทยาลัยที่เป็นมหาวิทยาลัยราชภัฏ เป็นไปตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. 2547 มีฐานะเทียบเท่า “กรม” มีฐานะเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชนมหาชน จะพบว่ามีมหาวิทยาลัยแยกเป็นภูมิภาค ดังต่อไปนี้
1) “กลุ่มภาคกลาง” มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม (มจษ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร (มร.พน.) มหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี (มรธ.)มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา (มบส.) มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา (มร.สส.) มหาวิทยาลัยราชภัฏวไล อลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ (มรว.) มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา (มรภ.อย.) มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี (มรภท.)
2) “กลุ่มภาคตะวันตก” มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม (มรภน.) มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี (มรภ.กจ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง (มร.มจ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี (มรภ.พบ.)
3) “กลุ่มภาคตะวันออก” มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ (มรร.) มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี (มรภ.รพ.)
4) “กลุ่มภาคใต้” มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (มรส.) มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต (มรภ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช (มร.นศ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา (มรภ.สข.) มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา (มรย.)
5) “กลุ่มภาคเหนือ” มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ (มรภ.ชม.) มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย (มรภ.ชร.) มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง (มรภ.ลป.) มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ (มรภอ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม (มรภ.พส.) มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร (มรภ.กพ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ (มรภ.พช.) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ (มรภ.นว.) และ
6) “กลุ่มภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ (มรภ.ชย.) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา (มรภ.นม.)มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ (มรภ.บร.) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ (มรภ.สร.) มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ (มรภ.ศก.)มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี (มรภ.อบ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม (มรภ.มค.) มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด (มรภ.รอ.) มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย (มรภ.ล.) มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี (มร.อด.) มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร (มรภ.สน.)
3. มหาวิทยาลัยราชมงคล เมื่อพิจารณาศึกษาถึงมหาวิทยาลัยที่เป็นมหาวิทยาลัยราชมงคลเป็นไปตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล พ.ศ. 2548 มีฐานะเทียบเท่า “กรม” เป็นนิติบุคคลคลมหาชน มีมหาวิทยาลัยราชมงคล ประกอบ ด้วย 9 แห่ง ดังต่อไปนี้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน
ดังนั้น ประเภทสถาบันอุดมศึกษาที่เข้าเงื่อนไขให้ข้าราชการใน “สถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่เป็นส่วนราชเท่านั้นที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษา” ได้ ส่วนมหาวิทยาลัยของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการนั้นให้เป็นไปตามกฎหมายของสถาบันอุดมศึกษานั้นๆ
ประเด็นกรณีที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่เป็นส่วนราชการได้
เมื่อพิจารณาศึกษา กฎ ก.พ.อ. ว่าด้วยหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขการกลับเข้ารับราชการ นับวันรับราชการและเงินเดือนที่จะได้รับของผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2553 ได้กำหนดให้ผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษาที่เป็นส่วนราชการ มีได้ 3 กรณี ดังนี้
กรณีที่ 1 ลาออกจากราชการในสถาบันอุดมศึกษาไปรับราชการทหารตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหารพ้นราชการทหารโดยไม่มีความเสียหาย ตาม กฎ ก.พ.อ. ข้อ 3
กรณีที่ 2 ลาออกจากราชการในสถาบันอุดมศึกษาโดยได้รับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีเพื่อไปปฏิบัติงานใดๆ ตามกฎ ก.พ.อ. ข้อ 4
กรณีที่ 3 ลาออกจากราชการในถาบันอุดมศึกษาไปด้วยเหตุใดๆที่ไม่ใช่ กรณีที่ 1 กรณีที่ 2 ซึ่งหากประสงค์จะขอกลับรับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษาให้ยื่นคำร้องตามหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขที่สภาสถาบันอุดมศึกษากำหนด ดังนั้นการลาออกราชการในสถาบันอุดมศึกษาเพื่อไปสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) จะเข้าข่ายในกรณีนี้
ประเด็นประเภทอาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษา
เมื่อพิจารณาพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา 2547 มาตรา 4 ให้คำนิยาม เกี่ยวกับเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ปฏิบัติในสภาบันอุดมศึกษาที่เป็นส่วนราชการ มี อยู่ 2 ประเภท ดังนี้
“ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า บุคคลซึ่งได้รับบรรจุและแต่งตั้งให้รับราชการตามพระราชบัญญัตินี้ โดยได้รับเงินเดือนจากเงินงบประมาณประเภทเงินเดือนในสถาบันอุดมศึกษา”
“พนักงานในสถาบันอุดมศึกษา” หมายความว่า บุคคลซึ่งได้รับการจ้างตามสัญญาจ้างให้ทำงานในสถาบันอุดมศึกษา โดยได้รับค่าจ้างหรือค่าตอบแทนจากเงินงบประมาณแผ่นดินหรือเงินรายได้ของสถาบันอุดมศึกษา”
และเมื่อพิจารณาศึกษากฎ ก.พ.อ. ว่าด้วยหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขการกลับเข้ารับราชกร นับวันรับราชการและเงินเดือนที่จะได้รับของผู้ขอกลับเข้ารับราชการเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2553 “จะให้สิทธิเฉพาะ “ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา” ที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษาได้หลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขที่สภาสถาบันอุดมศึกษากำหนด” แต่ “ไม่ได้กำหนดให้ “พนักงานมหาวิทยาลัย” ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษาได้”
ดังนั้นสรุป “อาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาที่เป็นข้าราชการเท่านั้น” ที่ให้มีการลาออกจากราชการและขอเข้ารับราชการในสถาบันอุดมศึกษาได้นั้นจะต้องเป็น “สถาบันอุดมศึกษาที่เป็นส่วนราชการเท่านั้น” ภายใต้หลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขที่สภาสถาบันอุดมศึกษากำหนด
