ความสัมพันธ์ระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหาร ในระบบรัฐสภากับระบบประธานาธิบดีและระบบรัฐบาลของประเทศไทย
อนึ่งยังมีอีก 2 ระบบ คือ ระบบกึ่งรัฐสภากึ่งประธานาธิบดีของฝรั่งเศส และอีกระบบหนึ่งคือ ระบบรัฐบาลภายใต้รัฐสภา ของสวิสเซอร์แลนด์ครับ แต่อธิบาย 2 ระบบมาเปรียบเทียบความแตกต่างเพื่อให้เห็นความแตกต่างของไทยครับ
ระบบรัฐสภา ต้นแบบ อังกฤษ
ระบบรัฐสภาไม่ยึด “หลักการแบ่งแยกอำนาจ” (Separation of Powers) อย่างเคร่งครัดหากแต่ยึดหลักการแบ่งแยกองค์กรและแบ่งหน้าที่ (Function of Powers) ให้องค์กรกระทำของรัฐ เช่น แบ่งแยกให้ฝ่ายนิติบัญญัติ (รัฐสภา) ทำหน้าที่ตรากฎหมาย แบ่งแยกให้ฝ่ายบริการ (รัฐบาลหรือคณะรัฐมนตรี) บริหารราชการแผ่นดิน แบ่งแยกให้องค์กรตุลาการพิพากษาอรรถคดี โดยยอมให้แต่ละองค์กรเกี่ยวข้องกัน หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง คือ มีการแบ่งแยกองค์กรและแบ่งหน้าที่ แต่ยอมให้แต่ละองค์กรเกี่ยวข้องกันได้มากพอสมควร โดยเฉพาะอย่างยิ่งยอมหรือบังคับว่าให้ ฝ่ายบริหารกับฝ่ายนิติบัญญัติมีความสัมพันธ์ต่อกันอย่างใกล้ชิดซึ่งเป็นการถ่วงดุลหรือคานอำนาจซึ่งกันและกัน (Check and Balance) ในระบบรัฐบาลแบบรัฐสภามีการกระทำบางประการที่ฝ่ายบริหารมีอยู่เหนือฝ่ายนิติบัญญัติ คือ การยุบสภา การยังยั้งร่างกฎหมายที่รัฐสภาได้ลงมติให้ใช้ได้แล้วชั่วระยะเวลาหนึ่งหรืออาจตลอดไปก็ได้ รัฐมนตรีมีสิทธิเข้าร่วมกล่าวอภิปรายชี้แจงตอบโต้ในรัฐสภาก็ได้ แม้ตนมิได้เป็นสมาชิกของรัฐสภา ส่วนฝ่ายนิติบัญญัติก็มีการกระทำหลายอย่างอยู่เหนือฝ่ายบริหาร ได้แก่ การให้ความไว้วางใจหรือการไว้วางใจในการบริหารราชการแผ่นดินของรัฐมนตรี
ระบบประธานาธิบดี ต้นแบบสหรัฐอเมริกา
ในระบบรัฐบาลแบบประธานาธิบดียึดหลักการแบ่งแยกอำนาจการใช้อำนาจอธิปไตยค่อนข้างเคร่งครัด กล่าวคือ ตาม “หลักการแบ่งแยกอำนาจ” (Separation of Powers) ออกเป็น 3 อำนาจ คือ อำนาจนิติบัญญัติ อำนาจบริหารและอำนาจตุลาการ แต่ละอำนาจอยู่ที่องค์กรแต่ละฝ่ายแยกออกจากกันค่อนข้างเด็ดขาด ไม่มีการก้าวก่ายกัน โดยเฉพาะการแยกอำนาจหน้าที่ฝ่ายบริหาร (รัฐบาล) กับฝ่ายนิติบัญญัติ (รัฐสภา) มีหลักการแบ่งแยกอำนาจที่สำคัญ ได้แก่ ประธานาธิบดีที่ได้รับเลือกมาจากประชาชนจะเป็นผู้สรรหาและแต่งตั้งคณะรัฐมนตรี (ฝ่ายบริหาร) โดยผ่านความเห็นชอบจากรัฐสภาและ รัฐมนตรีจะไม่สามารถเป็นสมาชิกสภาได้ ตรงนี้จะเห็นได้ว่าตรงข้ามกับระบบรัฐบาลแบบรัฐสภาที่สมาชิกรัฐสภาเป็นกลุ่มเดียวกับฝ่ายบริหาร
สำหรับประเทศไทยภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้วางหลักความสัมพันธ์ระหว่างนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหาร คือ
ใช้ระบบรัฐสภาวางหลักไม่ยึด “หลักการแบ่งแยกอำนาจ” (Separation of Powers) อย่างเคร่งครัดหากแต่ยึดหลักการแบ่งแยกองค์กรและแบ่งหน้าที่ (Function of Powers) ให้องค์กรกระทำของรัฐ กล่าวคือ
แบ่งแยกให้ฝ่ายนิติบัญญัติ (รัฐสภา) ทำหน้าที่ตรากฎหมาย
แบ่งแยกให้ฝ่ายบริการ (รัฐบาลหรือคณะรัฐมนตรี) นำกฎหมายไปบริหารราชการแผ่นดิน
แบ่งแยกให้องค์กรตุลาการนำกฎหมายพิพากษาอรรถคดี
โดยยอมให้แต่ละองค์กรเกี่ยวข้องกันโดยเฉพาะนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหาร หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง คือ มีการแบ่งแยกองค์กรและแบ่งหน้าที่ แต่ยอมให้แต่ละองค์กรเกี่ยวข้องกันได้มากพอสมควร โดยเฉพาะอย่างยิ่งยอมหรือบังคับว่าให้ ฝ่ายบริหารกับฝ่ายนิติบัญญัติมีความสัมพันธ์ต่อกันอย่างใกล้ชิดซึ่งเป็นการถ่วงดุลหรือคานอำนาจซึ่งกันและกัน (Check and Balance)
ฝ่ายนิติบัญญัติก็มีการกระทำหลายอย่างอยู่เหนือฝ่ายบริหาร ได้แก่ การให้ความไว้วางใจหรือการไว้วางใจในการบริหารราชการแผ่นดินของรัฐมนตรี ได้แก่
1. การตั้งกระทู้ถาม
2.การตั้งกลไกกรรมาธิการตรวจสอบฝ่ายบริหาร
3.การเปิดอภิปรายไม่วางใจแบบลงมติและไม่ลงมติต่อรัฐมนตรี
ฝ่ายบริหารมีอยู่เหนือฝ่ายนิติบัญญัติได้แก่
1.การยุบสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งไม้เด็ดของฝ่ายบริหาร ในการถ่วงดุลสภาผู้แทนราษฎรเป็นอย่างมาก
2.การยังยั้งร่างกฎหมายที่รัฐสภาได้ลงมติให้ใช้ได้แล้วชั่วระยะเวลาหนึ่งหรืออาจตลอดไปก็ได้
3.รัฐมนตรีมีสิทธิเข้าร่วมกล่าวอภิปรายชี้แจงตอบโต้ในรัฐสภาก็ได้ แม้ตนมิได้เป็นสมาชิกของรัฐสภา
ระบบประธานาธิบดี 在 ระบบรัฐบาลแบบประธานาธิบดี... - sittikorn saksang 的推薦與評價
ระบบประธานาธิบดี เป็นระบอบที่ตั้งให้ประมุขแห่งรัฐมีอำนาจสูงสุดอย่างเต็มที่ฝ่าย บริหาร (คณะรัฐมนตรีหรือรัฐบาล) อยู่ใต้อำนาจของประมุขแห่งรัฐ ... ... <看更多>